Nowe zasady przybywania do UE wykwalifikowanych cudzoziemców (naukowców, specjalistów, studentów i wolontariuszy)

Od 27 kwietnia 2019 r. zaczęła obowiązywać kolejna nowelizacja ustawy o cudzoziemcach – ustawa z 22 lutego 2019 r. o zmianie ustawy o cudzoziemcach oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2019 poz. 577). Wprowadza ona nowe rozwiązania mające ułatwiać przybywanie do UE wysoko wykwalifikowanych obywateli państw trzecich, w szczególności naukowców, specjalistów, studentów, a także wolontariuszy.

Ww. akt prawny wdraża do polskiego porządku prawnego dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/801 z 11 maja 2016 r. w sprawie warunków wjazdu i pobytu cudzoziemców w celu prowadzenia badań naukowych, odbycia studiów, szkoleń, udziału w wolontariacie, programach wymiany młodzieży szkolnej lub projektach edukacyjnych oraz podjęcia pracy w charakterze au pair (wersja przekształcona).

Zgodnie z ustawą o cudzoziemcach:

• naukowiec to cudzoziemiec posiadający co najmniej tytuł zawodowy odpowiadający w Polsce tytułowi zawodowemu magistra lub równorzędnemu, umożliwiający ubieganie się o nadanie stopnia doktora;
• specjalista to cudzoziemiec pracujący w ramach grupy przedsiębiorstw, posiadający kluczową i specyficzną wiedzę dla obszarów działania jednostki przyjmującej, jej technik lub zarządzania nią, opartą na wysokich kwalifikacjach, w tym odpowiednim doświadczeniu zawodowym;
• pracownik odbywający staż to cudzoziemiec posiadający dyplom ukończenia studiów wyższych, który zostaje przeniesiony do jednostki przyjmującej w celu rozwoju zawodowego, w tym związanego z przygotowaniem do objęcia w przyszłości stanowiska u pracodawcy macierzystego lub w grupie przedsiębiorstw, lub odbycia szkolenia w zakresie technik lub metod prowadzenia działalności gospodarczej i który w czasie trwania przeniesienia otrzymuje wynagrodzenie;
• stażysta to cudzoziemiec, który ukończył studia wyższe lub odbywa poza granicami Unii Europejskiej studia wyższe, odbywający staż;
• wolontariusz to cudzoziemiec, który ochotniczo i bez wynagrodzenia, z wyjątkiem zwrotu kosztów lub kieszonkowego, wykonuje świadczenia w ramach udziału w programie wolontariatu europejskiego;
• mobilność to uprawnienie cudzoziemca do wjazdu i pobytu na terytorium państw członkowskich UE, wynikające z posiadania ważnego dokumentu pobytowego;
• mobilność długoterminowa naukowca i jego rodziny to mobilność przez okres przekraczający 180 dni w roku w danym państwie członkowskim UE;
• mobilność długoterminowa pracownika kadry kierowniczej, specjalisty lub pracownika odbywającego staż w ramach przeniesienia wewnątrz przedsiębiorstwa to mobilność przez okres przekraczający 90 dni w roku w danym państwie UE;
• mobilność krótkoterminowa to mobilność na okresy odpowiednio nieprzekraczające 180 i 90 dni.

Nowe adnotacje określające status cudzoziemca

Nowe rozwiązania prawne przewidują wydawanie wiz krajowych w celu:

• odbycia studiów pierwszego stopnia, drugiego stopnia lub jednolitych studiów magisterskich albo kształcenia się w szkole doktorskiej, z adnotacją „student” gdy celem pobytu cudzoziemca na terytorium Polski jest podjęcie lub kontynuacja stacjonarnych: studiów pierwszego stopnia, drugiego stopnia lub jednolitych studiów magisterskich albo kształcenie się w szkole doktorskiej,
• prowadzenia badań naukowych lub prac rozwojowych – z adnotacją „naukowiec”,
• odbycia stażu – z adnotacją „stażysta”,
• udziału w programie wolontariatu europejskiego – z adnotacją „wolontariusz”.

Jeśli cudzoziemiec jest objęty unijnym programem lub programem wielostronnym obejmującym środki w zakresie mobilności lub porozumieniem między przynajmniej dwiema uznanymi instytucjami szkolnictwa wyższego przewidującym mobilność wewnątrzunijną, obok adnotacji „student” lub „naukowiec” w wizie krajowej będzie także adnotacja o tym programie lub porozumieniu.

W zmienionych przepisach przewidziano także wydawanie zezwoleń na pobyt czasowy dla celów dyrektywy 2016/801:

• zezwolenie na pobyt czasowy w celu kształcenia się na studiach – gdy celem pobytu cudzoziemca na terytorium Polski jest podjęcie lub kontynuacja stacjonarnych: studiów pierwszego stopnia, drugiego stopnia lub jednolitych studiów magisterskich albo kształcenie się w szkole doktorskiej,
• zezwolenie na pobyt czasowy w celu prowadzenia badań naukowych,
• zezwolenie na pobyt czasowy dla stażystów,
• zezwoleń na pobyt czasowy dla wolontariuszy w celu udziału w programie wolontariatu europejskiego.

W kartach pobytu wydanych w związku z udzieleniem tych zezwoleń zamieszczane są odpowiednio adnotacje: „student”, „naukowiec”, „stażysta” i „wolontariusz”. Obok adnotacji „student” lub „naukowiec” na karcie pobytu zamieszcza się również adnotację o programie lub porozumieniu przewidującym mobilność wewnątrzunijną.

Ustawodawca ujednolicił warunki wydawania wiz krajowych oraz udzielania zezwoleń na pobyt czasowy we wspomnianych celach, a także przesłanki cofania tych wiz i zezwoleń zgodnie z wymogami wdrażanej dyrektywy.

Wiza krajowa z adnotacją „student” oraz zezwolenie na pobyt czasowy w celu kształcenia się na studiach mogą zostać udzielone także cudzoziemcom, którzy zamierzają odbyć kurs przygotowawczy do podjęcia nauki (na stacjonarnych studiach pierwszego stopnia, drugiego stopnia lub jednolitych studiach magisterskich lub do kształcenia się w szkole doktorskiej). W zależności czy będą obywatelami państw określonych w rozporządzeniu Rady Ministrów oraz w razie wydania takiego rozporządzenia.

W ustawie nowelizującej zapisano także regułę, iż przy badaniu posiadania wystarczających środków finansowych na pokrycie kosztów utrzymania przez cudzoziemca ubiegającego się o wydanie wizy krajowej lub udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy w celach objętych dyrektywą 2016/801, będą brane pod uwagę koszty zamieszkania cudzoziemca w Polsce.

Zezwolenia na pobyt czasowy po zakończeniu studiów lub badań naukowych

Nowe regulacje przewidują udzielanie zezwolenia na pobyt czasowy w celu umożliwienia studentom oraz naukowcom poszukiwania na terytorium Polski pracy lub planowania rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej. Jest ono wydawane po zakończeniu studiów lub badań naukowych, jednorazowo na okres 9 miesięcy.

Dostęp studentów i naukowców do polskiego rynku pracy

Znowelizowane przepisy zapewniają możliwości wykonywania na terytorium Polski pracy przez naukowców oraz studentów lub doktorantów posiadających wydane przez władze polskie wizę krajową lub kartę pobytu z adnotacją „student” lub „naukowiec”. Możliwości takie mają również naukowcy oraz studenci lub doktoranci korzystający z mobilności wewnątrzunijnej na terytorium Polski. Dodatkowo przewidziano zwolnienie z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę dla cudzoziemców, którzy uzyskają zezwolenie na pobyt czasowy po zakończeniu prowadzenia badań naukowych lub prac rozwojowych w celu poszukiwania w Polsce pracy lub planowania założenia działalności gospodarczej. Z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę zwolniono także członków rodziny naukowca posiadających zezwolenie na pobyt czasowy w celu mobilności długoterminowej.

Przeciwdziałanie tzw. „turystyce pobytowej”

Od 27 kwietnia 2019 r. funkcjonują nowe podstawy odmowy wszczęcia postępowania w sprawie udzielenia zezwolenia na pobyt czasowy i pracę oraz zezwolenia na pobyt czasowy w celu wykonywania pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji. Związane są one z deklarowanym pierwotnie przez cudzoziemca celem wjazdu na terytorium Polski. Odmowa wszczęcia ww. postępowań dotyczyć może cudzoziemców przebywających w Polsce na podstawie:

• wizy Schengen lub wizy krajowej wydanych przez władze polskie w celu turystycznym lub w celu odwiedzin u rodziny lub przyjaciół;
• wizy wydanej przez inne państwo obszaru Schengen w celu turystycznym lub w celu odwiedzin u rodziny lub znajomych.

Nowe rozporządzenia wykonawcze i wzory wniosków

W związku z nowelizacją przepisów obowiązującą od 27 kwietnia 2019 r., Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji wydał szereg aktów wykonawczych, zawierających m.in. nowe wzory wniosków o zezwolenia na pobyt cudzoziemców w Polsce (i załączników do nich). Chodzi tu m.in. o:

• rozporządzenie MSWiA z 17 kwietnia 2019 r. w sprawie wniosku o udzielenie cudzoziemcowi zezwolenia na pobyt czasowy – Dz.U. z 2019 r. poz. 779,
• rozporządzenie MSWiA z 19 kwietnia 2019 r. w sprawie wiz dla cudzoziemców – Dz.U. z 2019 r. poz. 782,
• rozporządzenie MSWIA z 19 kwietnia 2019 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie unieważniania i cofania wiz dla cudzoziemców – Dz.U. z 2019 r. poz. 783,
• rozporządzenie MSWiA z 16 kwietnia 2019 r. w sprawie wysokości środków finansowych, jakie będzie musiał posiadać cudzoziemiec, który zamierza na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej podjąć lub kontynuować naukę lub cudzoziemiec poszukujący pracy lub planujący rozpocząć wykonywanie działalności gospodarczej, który jest absolwentem polskiej uczelni lub zakończył prowadzenie badań naukowych lub prac rozwojowych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej – Dz.U. z 2019 r. poz. 773,
• rozporządzenie MSWiA z 16 kwietnia 2019 r. w sprawie wysokości środków finansowych, jakie musi posiadać cudzoziemiec odbywający staż na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej – Dz.U. z 2019 r. poz. 777.

Nowe wzory wniosku o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy i załączników do niego można pobrać przykładowo klikając w poniższy link: wzór wniosku o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy

Źródło: https://udsc.gov.pl + opracowanie własne